ADHD en hoogbegaafdheid – Psycholoog-JoVo: Onderzoek AD(H)D bij volwassenen

ADHD en hoogbegaafdheid

Hoogbegaafdheid is een aangeboren talent dat vaak met emotionele en sociale moeilijkheden gepaard gaat. ADHD is een vroegtijdige stoornis in de ontwikkeling van de hersenen. ADHD en hoogbegaafdheid zijn dus verschillende verschijnselen die samen kunnen voorkomen.

Dit zorgt voor een complex onderzoek. Want de klachten van beide overlappen elkaar. En hoogbegaafden kunnen zich vaak beter en sneller aanpassen, waardoor de klachten van ADHD minder duidelijk zijn. Daardoor wordt dan de diagnose ADHD gemist.

Dezelfde symptomen, verschillende oorzaken

Hoogbegaafdheid kan met ADHD bepaalde klachten gemeen hebben, zoals ongedurigheid, concentratieproblemen en sociaal meer op zichzelf zijnde. Daarom moet men op zoek gaan naar de juiste oorzaak van deze klachten. Bijvoorbeeld zal het wel of niet aandachtig zijn bij ADHD veel te maken hebben met interesse en belang (hyperfocus). Terwijl bij hoogbegaafden de aandacht eerder verloren gaat als de taak te gemakkelijk is, te weinig een uitdaging vormt.

Hetzelfde zien we terug bij het beginnen aan een taak. Hoogbegaafden zullen de taak bij voldoende uitdaging wel aangaan. En in een sterk gestructureerde en uitdagende omgeving zullen hoogbegaafden en sommige mensen met ADHD soms even goed presteren. Onder een zwakke structuur (bv. telewerk thuis zonder veel toezicht) vallen de ADHD’ers uit. Zonder uitdaging presteren hoogbegaafden dan weer ver ondermaats.

Het onderzoek van hoogbegaafdheid valt soms tegen

Hoogbegaafden scoren soms hoog op één onderdeel van een IQ test en dan weer lager op een ander. En dat is nu net wat vaak ook te zien is bij ADHD. Een sterk gestructureerd onderdeel dat hen interesseert zal beduidend hoger scoren. En bij andere onderdelen lukt het gewoonweg niet.

Daarom zijn in het onderzoek concrete observaties of getuigenissen van derden en klinisch doorvragen van de patiënt zo belangrijk.

Meer aandacht voor ADHD en hoogbegaafdheid

Het lijkt er op dat hulpverleners bij hoogbegaafdheid vaak al op voorhand AHDHD uitsluiten. Een neuroloog zei me: 'Universitairen kunnen geen ADHD hebben, dat is uitgesloten.' En omgekeerd zien we bij ouders en school wel meer dat bij ADHD zelden overwogen wordt of er ook sprake is van hoogbegaafdheid.

Dat valt te begrijpen. Er is algemeen te weinig wetenschappelijke onderzoek naar hoogbegaafdheid, en nog minder naar het verband tussen ADHD en hoogbegaafdheid.

Dit betekent dus dat een correct en uitgebreid klinisch onderzoek fundamenteel is bij de diagnose van hoofdbegaafden met ADHD, zodat ze de juiste behandeling en hulp kunnen krijgen.